Terwijl de meerderheid van wetenschappers steeds positiever komt te staan tegenover het idee dat leven in het heelal niet beperkt is tot het leven op aarde, blijft het ufo-fenomeen mensen in tegenovergestelde kampen verdelen. Ruwweg gezegd heb je mensen die de werkelijkheid van ufo’s serieus nemen. En je hebt mensen die het hele ufo-fenomeen afdoen als baarlijke onzin. Die tweede groep lijkt in onze tijd de overhand te hebben. Het is dan ook bijzonder als een fundamentalistisch-christelijke krant als het Reformatorisch Dagblad een groot artikel wijdt aan het ufo-fenomeen.
Dat gebeurde een paar dagen geleden. Op de website van de krant verscheen op 9 juli j.l. het artikel ‘Indringers uit de ruimte’, geschreven door Bart van den Dikkenberg. Het blijkt niet het eerste artikel van Van den Dikkenberg over aliens te zijn; in 2015 publiceerde hij al eens ‘Ontvoerd door aliens’, dat bij nader inzien veel overlap vertoont met het nieuwe artikel.
Het is eigenaardig: het Reformatorisch Dagblad (of ‘Refdag’ zoals het bij velen bekend staat) is een krant die een uitgesproken anti-modernistische en anti-wetenschappelijke houding uitdraagt. Er is in Nederland geen andere protestants-christelijke krant te vinden die zoveel aandacht aan creationistische en andere anti-evolutionaire stromingen en ideeën heeft gegeven. Hoe komt het dan dat een dergelijke krant toch zulke serieuze stukken publiceert over ufo’s en ontvoeringen door buitenaardse wezens?
Toen ik de artikelen van Van den Dikkenberg las, viel me op dat hij zich voornamelijk baseert op een boek dat ook ik in mijn collectie heb: Alien Intrusion van Gary Bates. De ondertitel van het boek is onthullend: UFOs and the Evolution Connection. Het boek is uitgegeven door Creation Book Publishers, een Amerikaanse uitgever van veel propagandistische anti-evolutionaire boeken en dvd’s. Deze uitgeverij is onderdeel van Creation Ministries International (CMI). Bates, een geboren Australiër, komt oorspronkelijk uit de hoek van management en marketing, begon zich rond 1990 met de discussies omtrent schepping of evolutie te bemoeien en werd predikant bij CMI. Uiteindelijk werd hij zelfs de directeur van CMI (bron).
Waarom zou een creationist buitenaardse wezens en ufo’s serieus nemen? En Bates neemt ufo’s en alien abductions buitengewoon serieus: wie Alien Intrusion leest, komt erachter dat hij zich grondig met ufo’s heeft beziggehouden, getuige de bronvermeldingen in het boek. En ofschoon hij zeer kritisch is ten opzichte van bepaalde ufo-zaken (zoals de theorieën van Von Däniken, of de bezoeken aan Billy Meier), blijkt hij uiteindelijk overtuigd van de realiteit van ufo’s en ontvoeringen:
As a researcher of the issue, I believe that this is a much bigger and deeper problem than the average person knows. These are not isolated incidents affecting a couple of thousand ‘cranks and nutcases’. […] Despite the myriad of explanations, too many ordinary people with far more to lose than to gain by telling fanciful stories go to their graves never resiling from their accounts of the events. There is no question that something mysterious, quite real, and very serious is going on.
Alien Intrusion, p. 174–175
Maar is dat niet ontzettend tegenstrijdig: iemand die evolutie en de oerknal verwerpt maar wél gelooft in buitenaards leven? Want zou het bestaan van buitenaards leven niet een van de sterkste aanwijzingen betekenen dat het idee van een kosmische en biologische evolutie klopt?
Het zou zeker tegenstrijdig zijn als Bates geloofde in buitenaards leven, maar dat doet hij niet. Hij stelt in Alien Intrusion dat er onder ufo-deskundigen twee hypothesen de ronde doen. Volgens de ene hypothese moeten ufo’s en ontvoeringsberichten verklaard worden door het bestaan aan te nemen van een buitenaardse intelligente en geavanceerde beschaving die onze aarde bezoekt. Volgens de andere hypothese, die rekening houdt met de Fermi-paradox en andere wetenschappelijke ideeën die de fysieke grenzen aangeven van wat mogelijk is wat betreft reizen door de tijd, moet worden geconcludeerd dat ufo’s en ontvoeringen het gevolg zijn van wezens uit een andere dimensie. En bij die laatste ‘bovennatuurlijke’ hypothese sluit Bates zich aan.
In een aantal hoofdstukken legt Bates uit dat de evolutietheorie en de oerknaltheorie zwak staan. Met de bekende retorische zelfverzekerdheid die zoveel creationisten karakteriseert citeert Bates gerenommeerde wetenschappers die twijfelen aan deze theorieën, en laat hij zien hoe het geloof in kosmische en biologische evolutie vooral wordt voortgedreven door science fictionverhalen. Hij meent dat ‘echte’ wetenschap (dat wil zeggen, niet-materialistische en niet-reductionistische wetenschap die de mogelijkheid van bovennatuurlijke interventie open houdt) laat zien dat onze kosmos blijk geeft van een intelligent ontwerp, dat bovendien de aarde in het middelpunt van de kosmos stelt.
De aarde is dus de enige plek in het universum waar zich leven heeft ontwikkeld, en de hedendaagse wetenschap laat steeds beter dat onderliggende ontwerp en de finetuning van het leven op aarde zien. Geen ancient aliens die in een donker verleden het DNA op aarde plantten: de wetenschap geeft argumenten voor een bovennatuurlijke Intelligente Ontwerper die de Bijbel verkondigt als God de Schepper.
Deze krachten en machten hebben als doel een alternatieve boodschap te brengen die de mens in verwarring brengt en tot afvalligheid verleidt.
Hieruit volgen twee conclusies: (1) er bestaat geen buitenaards leven, en (2) de wetenschap toont aan dat de Bijbel (toch) gelijk heeft. Maar als de Bijbel gelijk heeft, zou de Bijbel ons dan ook iets kunnen vertellen over de herkomst van ufo’s? Bates meent van wel. In de Bijbel wordt namelijk volgens Bates gesproken over de ‘Verleider’, de Satan, die met God in een ‘geestelijke oorlog’ verwikkeld is om de zielen van de mensen. De Satan heeft een legermacht van demonen tot zijn beschikking, en het doel is om de mensheid weg te houden van Gods goede boodschap en te verleiden tot alternatieve ‘waarheden’, zodat God niet anders kan dan deze afvallige mensen aan de hel prijs te geven.
Bates meent dat ufo’s en ontvoeringen dus demonische invloeden zijn. In de Bijbel worden demonen uiterst serieus genomen, maar in onze cultuur, waarin wetenschap en technologie allesoverheersend zijn geworden, blijkt het bovennatuurlijke niet langer geloofwaardig en blijken ideeën over buitenaardse wezens veel aantrekkelijker. Mensen lachen om de domheid van het Bijbelse spreken over demonische invloeden, maar geloven wel in de realiteit van buitenaards bezoek. Bates meent dat het uiteindelijk over precies hetzelfde gaat.
Bates kwam deze hypothese op het spoor via een aantal christelijke onderzoekers die alien abductions onderzochten. Volgens deze onderzoekers bleek uit de verhalen van abductees dat hun buitenaardse ontvoerders nogal panisch reageerden wanneer de abductee de naam van Jezus uitsprak. Sterker nog: de ontvoering kwam dan tot een abrupt einde. Toen de onderzoekers verder keken naar de gegevens, bleek bovendien dat er een bepaalde bevolkingsgroep was waarbij alien abductions vrijwel afwezig waren. Bates schrijft:
I am talking about what are known as ‘born-again,’ Bible-believing Christians — those who are often (these days unflatteringly) described as ‘Christian fundamentalists.’ It is as if ETs tend to avoid this select group of people. This reality has been largely ignored by many UFO researchers.
Alien Intrusion, p. 256
Toch zijn er wel christenen, geeft Bates toe, die ontvoeringservaringen beschrijven. Dit blijkt verklaarbaar omdat er verschillende soorten christenen zijn. Je hebt ‘talk-the-talk’-christenen, die weliswaar zéggen dat ze Jezus als hun Redder en Heiland aannemen, maar die dit niet in in de praktijk brengen. In hun hart zijn ze niet overtuigd. Dit zijn de christenen die door de Verleider eens flink onder druk worden gezet en soms dus aangeven door buitenaardsen ontvoerd en misbruikt te zijn. Je hebt ook ‘walk-the-walk’-christenen, zegt Bates: dat zijn degenen die in hart en nieren overtuigd zijn van de letterlijke waarheid van de Bijbel en Jezus als Redder hebben aangenomen en er ook naar leven. De Verleider denkt wel twee keer na voordat hij zijn legertje demonen op deze christenen afstuurt.
Dit alles verklaart waarom fundamentalistische gelovigen als Bates, en met hem het Reformatorisch Dagblad, er alles aan doen om de mensen ervan te doordringen dat ufo’s en verhalen van ontvoeringen van buitenaardse wezens wel degelijk serieus genomen moeten worden. Bates erkent dat ufo’s écht zijn. Maar ze vormen geen bewijs van buitenaards leven, het zijn geen geavanceerde ruimtereizende aliens, maar krachten en machten uit een andere, bovennatuurlijke dimensie. Ufo’s zijn in de ogen van creationistische christenen een onderdeel van de ‘geestelijke oorlogvoering’ tussen de krachten van het Goede en die van het Kwade. Deze krachten en machten hebben als doel de mensheid af te brengen van Gods Woord, zoals verkondigd in de Bijbel, en een alternatieve boodschap te brengen die de mens in verwarring brengt en tot afvalligheid verleidt. Verhalen over de ‘waarheid’ van de evolutietheorie, de oerknaltheorie, kosmische evolutie en buitenaards leven horen tot die alternatieve boodschap.
Als godsdienstfilosoof en theoloog blijf ik het fascinerend vinden om te zien hoe het mogelijk is dat een aantal elementen die op het eerste gezicht volstrekt incompatibel met elkaar lijken — zoals ufo’s en creationisme — bij nader inzien verenigbaar blijken te zijn in een nieuw grand narrative dat een mengsel blijkt van mythische elementen en hedendaagse folklore. Een dergelijke grand narrative zou je kunnen zien als een religieus alternatief voor meer seculier getinte conspiracy theories — ze getuigen van de grenzeloze creativiteit waartoe de menselijke geest in staat is, een indrukwekkend en onontwarbaar mengsel van feit en fictie, dat een bepaald slag mensen in staat stelt om zin en betekenis te verlenen aan schijnbaar absurde en zinloze gebeurtenissen. En hoe je het ook wendt of keert: sommige mensen hebben dergelijke knotsgekke constructies nodig om geestelijk gezond te blijven.
Bronnen
- Bates, Gary. "Alien Intrusion: UFOs and the Evolution Connection" Updated & expanded. Powder Springs, GA.: Creation Book Publishers 2010.
Aanvulling, 16.27 uur: Nadat het bovenstaande artikel gepubliceerd werd bleek er behoorlijk wat belangstelling te zijn voor de tamelijk bizar klinkende claims dat abductions stopten als de ontvoerde de naam van Jezus noemde. Bates verwijst in zijn boek naar onderzoek van een christelijke organisatie. Het blijkt te gaan om de organisatie Alienresistance.org. Op de website van deze organisatie kan veel informatie gevonden worden (ook deze organisatie huldigt het idee dat ufo's onderdeel zijn van een 'geestelijke oorlogvoering'), inclusief testimonies van abductees. Voor wie hier meer over wil weten, lees dan hier verder: http://www.alienresistance.org.... Het complete onderzoek (inclusief geschreven en beluisterbare testimonies) staat beschreven op wat een oudere website lijkt, van de zogenaamde CE4 Research Group: http://alienresistance.org/ce4....