Ufo’s bestaan gewoon, daarover zijn ufo-geïnteresseerden het wel eens. En ook de herkomst van de onverklaarde objecten is voor weinigen een vraag: van buiten deze aarde natuurlijk. Maar is ‘de buitenaardse hypothese’ werkelijk de meest voor de hand liggende verklaring voor de onbekende objecten? Of is het beeld van buitenaardse ufo’s door de jaren heen bewust gecreëerd en belemmert dit idee ons verder te kijken?
Wie zich een beetje in het verschijnsel ufo’s verdiept, zal tot de conclusie komen dat ze echt bestaan. Er zijn tenslotte opmerkelijk vliegende objecten waargenomen én vastgelegd die nog altijd niet afdoende verklaard zijn. Ongeïdentificeerd dus. Onlangs bevestigde zelfs het Pentagon dat er objecten rondvliegen waarvan ze geen idee hebben wat het zijn. Het beste – want enige onbetwiste - bewijs van vliegende objecten waarvan niemand de aard of herkomst kan uitleggen, terwijl dat wél geprobeerd is.
Maar veel ufo-enthousiastelingen beschouwen ook de interpretatie van die ufo’s als een gegeven. Dat ufo’s bestuurd worden door intelligenties die andere planeten bewonen en dat de Amerikaanse overheid hun aanwezigheid probeert te verbergen, is voor hen niet slechts een mogelijkheid maar een feit dat alleen nog bewezen hoeft te worden. En dat is jammer, want het belemmert een open houding en daarmee open onderzoek. Als je de uitkomst al weet, bekijk je de data op een andere manier. Dan negeer je, bewust of onbewust, informatie die niet in jouw overtuiging past.
Buitenaards?
Natuurlijk is een buitenaardse herkomst van ufo’s een optie die je niet kunt uitsluiten: alleen al ons eigen melkwegstelsel bevat vermoedelijk enkele honderden miljarden planeten. Volgens sommige schattingen zouden enkele tientallen miljarden hiervan leefbaar zijn, behoudende modellen houden het op slechts enkele. Dat vliegende voertuigen lichtjaren aan afstand kunnen overbruggen is ook niet helemaal uit te sluiten, omdat we niet weten wat de technologische toekomst brengt.
Verder is een buitenaardse herkomst de meest begrijpelijke verklaring voor het gerapporteerde gedrag van sommige ufo’s, zoals de enorme snelheden, ingewikkelde manoeuvres en geluidloze aandrijving.
Een zeppelin-achtige ufo waarneming uit 1896, een paar jaar voor de vlucht van de eerste zeppelin.
Te complex
Maar zoals ufo-onderzoeker Jacques Vallée al zei: bezoek van intelligente en technologisch hoogontwikkelde bewoners van een andere planeet is een te simpele verklaring voor de complexe, onlogische en soms paranormale verschijnselen en ervaringen die óók bij het ufo-fenomeen horen. Denk bijvoorbeeld aan de duizenden ontvoeringsverhalen met wezens die door muren vliegen, je gedachten lezen en telepathisch communiceren. Ufo-waarnemingen waarna je tijd ‘kwijt bent’, op onverklaarbare wijze op een andere locatie bent beland of ‘spontaan’ paranormale gaven bezit. Het is verder opmerkelijk dat veel ufo-verschijningen door de eeuwen heen een glimp lijken te geven van een nabije, nét niet helemaal te begrijpen (maar wel te verwachten) toekomst. Alsof ze zich aanpassen aan de technologische ontwikkeling van die tijd: vliegende zeilschepen in de middeleeuwen, zeppelin-achtige objecten in de 19e eeuw, en na de Tweede Wereldoorlog eerst spookraketten en daarna geavanceerde ruimteschepen. Zijn ufo-waarnemingen deels een reflectie van ons eigen bewustzijn? Is er, ondanks de fysieke realiteit van ufo’s, een link met het paranormale? Zien we (deels) wat we verwachten te zien? Vragen die door veel ufologen niet erg serieus genomen, laat staan gesteld worden.
Andere benadering
Niet dat een paranormale oorsprong nou meer voor de hand ligt dan een buitenaardse herkomst. En het een sluit het ander ook niet uit. Meerdere verklaringen kunnen naast elkaar bestaan, en misschien wijst de paranormale component van het ufo-fenomeen wel op de geavanceerde technologie van verre beschavingen die het paranormale onder controle hebben gekregen. Maar wanneer je dit aspect serieus neemt, vergt het onderzoek een andere benadering dan het idee van buitenaardse piloten in stoffelijke vliegende schotels waarvan we de techniek kunnen nabootsen dankzij reverse engineering.
Geheime informatie
Mijn punt is dat ‘buitenaards’ vooralsnog een van de mogelijke verklaringen is voor de écht onverklaarde objecten, niet meer of minder dan dat. De verschillende bewijzen die de afgelopen decennia ten tonele zijn gevoerd om het buitenaardse ufo-verhaal te ondersteunen (denk aan de MJ-12 documenten, de Santilli-film en de Roswell-slides) zijn overtuigend ontmaskerd als vervalsingen. Toch wordt de ‘buitenaardse hypothese’ gevoed, gepromoot bijna, door onthullingen van enkelen die claimen toegang te hebben tot geheime (en dus niet te verifiëren) informatie of zeggen persoonlijk contact te hebben met buitenaardse bezoekers. Die informatie komt niet van de minste bronnen. Veel onthullingen over de aanwezigheid van aliens en buitenaardse ufo’s op aarde komen via kringen van voormalig overheidsmedewerkers, met name van Defensie en veiligheidsdiensten. Want ondanks het officiële standpunt dat er geen enkele aanwijzing is voor de aanwezigheid van buitenaardse ufo’s, is steeds informatie over gecrashte schotels en aliens ‘gelekt’. Volgens deze ‘klokkenluiders’ is de buitenaardse optie een feit, en geen mogelijkheid. Maar dat betekent niet noodzakelijk dat zij de waarheid spreken.
In scene gezet
Amerikaanse inlichtingendiensten hadden al vanaf kort na WO2 belangstelling voor het beïnvloeden van de publieke opinie over ufo’s met misleidende informatie. Het lijkt er inderdaad op dat ook binnen de ufo-gemeenschap valse informatie verspreid is. Ufoloog William Moore, bekend van zijn boek over Roswell en het verspreiden van de MJ-12 documenten, maakte eind jaren 80 bekend dat hij deel uitmaakte van een campagne om desinformatie over ufo’s te verspreiden. Ook voormalig luchtmachtofficier Richard Doty bekende een aantal jaar geleden dat het zijn taak was ufo-documenten te vervalsen en valse informatie over ufo’s in omloop te brengen. Sommige waarnemingen van ufo’s en aliens zouden volgens Doty zelfs in scène zijn gezet, waarbij mensen met een aangeboren lichamelijke afwijking ingezet werden als nep-aliens.
Filmposter van de documentaire Mirage Men (John Lundberg, 2013) waarin Richard Doty uit de doeken doet dat hij disinfo agent was voor de Amerikaanse overheid.
Overheidsprojecten
Doty verspreidde (des)informatie over ufo’s en aliens onder verschillende ufologen. Een van hen was Linda Moulton Howe, vooral bekend geworden met haar onderzoek naar veronderstelde veeverminkingen door aliens. Het meest geruchtmakend was Doty’s rol in de affaire waarin ufo-onderzoeker Paul Bennewitz uiteindelijk zelfmoord pleegde. Bennewitz, die vlak bij de luchtmachtbasis Kirtland woonde en daar regelmatig vreemde vliegende objecten zag, werd door Doty en zijn collega’s op slinkse wijze gevoed met valse informatie over de aanwezigheid en activiteiten van aliens. Bennewitz was er daardoor van overtuigd dat hij over bijzondere kennis beschikte en deelde deze informatie binnen de ufo-gemeenschap. Daarmee verspreidde hij onbedoeld allerlei onzin. Volgens Doty had hij de opdracht Bennewitz te laten geloven dat hij buitenaardse ufo’s zag, omdat Bennewitz in werkelijkheid geheime projecten van de luchtmacht waarnam. Door Bennewitz in diskrediet te brengen, zou Doty de geheime overheidsprojecten beschermen.
Klokkenluider?
Wat de reden ook was, Bennewitz werd slachtoffer van een desinformatie-project en verspreidde onbedoeld verzonnen ufo-ervaringen en -verhalen. Zou dat vaker gebeuren? Dat idee heb ik weleens bij Bob Lazar. Lazar bracht eind jaren 80 naar buiten dat hij bij de (toen nog geheime) basis Area 51, in een gebied genaamd S4, werkte aan buitenaardse voertuigen. Door middel van reverse engineering zou hij voor het Amerikaanse leger proberen uit te dokteren met welke techniek gecrashte buitenaardse ufo’s vlogen. Dertig jaar later vertelt Lazar zijn fantastische verhaal opnieuw, in een documentaire die onder meer via Netflix te zien is. Lazar komt geloofwaardig over en enkele zaken die 30 jaar geleden onmogelijk geacht werden, lijken nu inderdaad te kloppen. En Lazar lijkt in elk geval zelf te geloven wat hij zegt. Maar het valt niet uit te sluiten dat hij gebruikt wordt om bepaalde informatie te verspreiden in ufo-kringen.
Hypnose
Zo merkt Lazar op dat zijn nieuwe werkgever, na het vertrek van een ‘senior staff member’ bij S4, uitgerekend de nog onervaren Lazar in zijn plaats aannam. Tijdens het sollicitatiegesprek zou vooral aandacht zijn geweest voor de ‘persoon’ Lazar, en minder voor zijn werkervaring, opleiding en kennis als wetenschapper. En hoewel informatie binnen S4 altijd ‘gecompartimenteerd’ werd (iedereen kreeg uit veiligheidsoverweging slechts dát beetje informatie dat nodig was om je werk uit te voeren) kreeg Lazar naar eigen zeggen direct de eerste dag 121 (!) documenten om door te lezen, vol gedetailleerde informatie over de ufo’s en buitenaardse wezens die op de basis aanwezig zouden zijn. Opmerkelijk is ook een constante vorm van hypnose of beïnvloeding tijdens de werkzaamheden: superieuren zouden telkens op een bepaalde ritmische manier schreeuwen en bedreigen. Dat Lazar beweert en misschien zelf gelooft dat hij met buitenaardse technologie werkte, betekent niet per se dat dit ook werkelijk het geval was.
Tom DeLonge samen met voormalige defensie medewerker Luis Elizondo.
Alarmbellen
Dat geldt ook voor de onthullingen van muzikant Tom DeLonge. DeLonge zou door (voormalig) Defensie-medewerkers zijn uitgezocht om informatie over de aanwezigheid van buitenaardse ufo’s naar buiten te brengen. DeLonge zegt zelf geen ufo’s, aliens of documenten gezien te hebben maar zijn informatie te krijgen tijdens ontmoetingen met de (voormalig) overheidsmedewerkers. Hij vertelt het inmiddels bekende verhaal: er ligt buitenaardse technologie ten grondslag aan de huidige geheime geavanceerde aardse technologie, en om die te beschermen was een cover up van de (Amerikaanse) overheid over ufo’s nodig. Want achter de schermen woedt een oorlog tussen verschillende landen om de ufo-technologieën. De (inzittenden van de) ufo’s zelf zijn overigens ook een bedreiging voor de nationale veiligheid. Ook DeLonge lijkt zelf te geloven in wat hij vertelt. En toegegeven: de ufo-video’s die in eerste instantie via hem zijn gepubliceerd, blijken echt te zijn. Maar het is op zijn minst opmerkelijk dat zulke gevoelige informatie, afkomstig van militaire en inlichtingendiensten, naar buiten gebracht moet worden via een popzanger, alleen omdat hij makkelijker toegang zou hebben tot media-kanalen. Ik hoor een alarmbel.
Tunnelvisie
Dat sommige ufo’s van buitenaardse afkomst zijn is goed mogelijk, maar daar is vooralsnog geen bewijs voor. Toch wordt die boodschap vaak als feit verspreid onder ufo-belangstellenden, waarbij sommige boodschappers zijn ontmaskerd als desinformatie-agent en andere een dubieuze rol hebben. Naar het doel van het in omloop brengen van (deels) valse informatie over ufo’s kun je alleen raden. Het kan inderdaad gaan om het verhullen van geheime militaire operaties, of om het verspreiden van een ideologie (‘de Verenigde Staten zijn het machtigste land ter wereld omdat zij beschikken over buitenaardse technologie’) maar evengoed om het verbloemen van het feit dat ook overheden geen idee hebben wat ufo’s zijn, of er in elk geval geen vat op hebben. Hoe dan ook, het resultaat van deze actie is dat de buitenaardse herkomst van ufo’s door veel ufologen als enige serieuze optie beschouwd wordt. En het gevolg dáárvan is dat elke nieuwe ‘openbaring’ die in lijn is met de buitenaardse hypothese als bevestiging wordt beschouwd en daarom gretig en niet al te kritisch wordt overgenomen. Terwijl andere verhalen en daarmee andere mogelijke verklaringen nauwelijks serieus bekeken worden. Dat is jammer, want een tunnelvisie helpt niet om de aard van ufo’s beter te begrijpen. Als we willen weten wat ufo’s zijn, moeten we alle opties openhouden en onderzoeken. En vooral: kritisch blijven ten aanzien van alle niet te verifiëren informatie.